İş hayatının yeni çalışma modeli Home-Office
Soner Keleş 13 Ara 2020
Koronavirüs salgını, dünya genelinde toplumsal hayatı etkilemeye devam ediyor. Salgın nedeniyle alınan önlemlerin en çok etkilendiği alan ise iş hayatı oldu. Pandemi ile mu¨cadele su¨recinde çalışma hayatında dijitalles¸me o¨nemli bir enstru¨man halini almıs¸ olup hem o¨zel sekto¨r hem de kamuda kurumların is¸levlerini yerine getirebilmesine hizmet eden bir arac¸ olarak go¨ru¨lmeye bas¸ladı.
Pandemiyle birlikte bireysel, sosyal ve ekonomik hayatta yaşadığımız kapanma süreci dijitalleşmenin de etkisi ile uzaktan çalışmaya geçişi hızlandırdı. Öncelikle teknoloji şirketleri ile birlikte, teknoloji altyapısını güçlendirmiş ve çalışanlarının becerilerine bu konuda yatırım yapmakta olan özel sektör kuruluşları da süreci rahat geçirdi. Özellikle finans, eğitim, turizm, bilişim, reklamcılık gibi sektörler bu sürece hızlı adapte oldu. Özel sektör bu süreçte hangi yönlerini güçlendirmesi gerektiğini, benzer bir durumla karşılaşıldığında hangi aksiyonları daha hızlı alması gerektiğini test etme imkanı buldu. COVID-19 vakaları arttıkça, dünya genelinde şirketler çalışanlarını korumak ve iş sürekliliğini sağlamak için beyaz yaka çalışanlarının evden çalışmasına karar verdi.
Evden c¸alıs¸ma Covid-19’un bulas¸ma riskini azaltmak ic¸in tu¨m du¨nyada c¸es¸itli du¨zeylerde uygulamaya konuldu. Yeni tip koronaviru¨su¨n yakın temas, solunum ile bir insandan digˆerine gec¸mesi sosyal mesafe adını verdigˆimiz koruyucu tedbirlerin sosyal ve is¸ hayatında uygulanmasına neden olmaktadır. Pandemi, çalışanları fiziki ofislerden ve kurumsal iş hayatından giderek uzaklaştırdığı gibi home-office çalışma modeli, trend olmaktan çıkıp normalleşmeye doğru hızla yol alıyor. Bu süreçte uzaktan çalışma modeli, gün geçtikçe şirketlerin yeni normali haline geliyor. Özellikle küçük ve yeni kurulan girişimler bir ofis tutmak yerine evden çalışarak işlerini gerçekleştirerek, şirketlerini büyütmeye çalışmaya başladılar. Son verilere göre İstanbul’da ev ofis taleplerinin yüzde 60 arttığı ifade ediliyor. Esnek c¸alıs¸ma modellerinden biri olan uzaktan ya da home-office c¸alıs¸ma yo¨ntemi pandemi do¨neminde hem halk sagˆlıgˆını hem de bu su¨recin ekonomi u¨zerindeki olumsuz etkilerini hafifletmek ac¸ısından o¨nem kazandı. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yüz binlerce insan artık evden çalışıyor. Çalışanların yeni sisteme ilişkin fikirleri değişse de, şirketlerin bir kısmının salgından sonra da evden çalışmaya devam edeceği öngörülüyor.
Evden c¸alıs¸manın bu kadar o¨nemli oldugˆu bir do¨nemde s¸irketlerin verimliligˆi ic¸in evden c¸alıs¸ma uygulamaları ve c¸alıs¸anlar u¨zerindeki etkileri en az is¸yerindeki kadar o¨nemlidir. I·s¸ performansı ile ilgili çalışanların üzerinde olumlu-olumuz ne gibi sonuc¸lara yol açacağının işletmeler tarafından belirlenmesi de gerekmektedir. Evden çalışma modelinde; esnek çalışma saatleri, çalışma ortamını istenildiği gibi düzenlenebilmesi, trafikte geçen zamandan tasarruf, ulaşım maliyetlerinin ve ortak giderlerin azaltılması gibi avantajları görülse de işletmelerde sosyal hayattan ve iş hayatının rutinlerinden uzaklaşma, ekipleri arası uyum ve koordinasyonun sağlanmasında yaşanan zorluklar açısından eksiklilerin ortaya çıktığı görülmektedir. Koronavirüs nedeniyle bilinen klasik ofis düzeninin tarihe karışması beklenmiyor ancak bu salgın tüm dünya çapında devasa ölçekte evden çalışma deneyimine neden oldu. Diğer taraftan evden c¸alıs¸manın istihdam u¨zerindeki etkisine bakıldığında bu durum büyük oranda yapılan işin içeriğine bağlıdır. Evden çalışma modeli için uygun sektörlerde mümkün iken kis¸isel yakınlık ve temas gerektiren, o¨zel ekipmanların kullanılmasını gerektiren veya is¸gu¨cu¨ ile yapılması zorunlu olan is¸ler ic¸in evden c¸alıs¸ma modeli uygulanamamaktadır. Sagˆlık personelleri, emniyet gu¨c¸leri, tarım sekto¨ru¨nde c¸alıs¸anlar, yas¸amak ic¸in gerekli u¨ru¨nlerin u¨retim ve dagˆıtımını yapanlar, perakende alanında c¸alıs¸anların evden c¸alıs¸ma oranları c¸ok du¨s¸u¨ktu¨r.
Strategy Analytics’in araştırmaları, dünya çapındaki uzaktan çalışan iş gücünün 2016 yılında tüm çalışanların yaklaşık yüzde 38,8’ini oluştururken, 2022’de bu oranın yüzde 42,5’e yükselebileceğini söylüyor. Diğer bir araştırmaya göre ise 10 yıl içinde, çalışanların üçte birinin evden çalışıyor olacağı öngörülüyor. 2030 yılına kadar Z kuşağının iş gücüne tam olarak girmesiyle şuan deneyimlemek durumunda kaldığımız uzaktan çalışma ya da esnek çalışma modeline olan talebin %30 artacağı belirtilmektedir.
